Deze website met artikelen over het Weesper archief is verhuisd naar de reguliere website van het RHC Vecht en Venen: http://www.rhcvechtenvenen.nl. Op de blogpagina van de RHC-website zijn in het vervolg de artikelen over de geschiedenis en de archieven van Weesp te vinden. Ook de reeds verschenen artikelen kunt u hier terugvinden.
Deze website http://www.archiefweesp.wordpress.com wordt niet meer bijgehouden en zal over enige tijd verdwijnen.
Voordat in ons land de scheiding tussen kerk en staat tot stand kwam en de Verlichting en Franse Revolutie ideeën over de rol van religie in de maatschappij drastisch hadden veranderd, waren geloof in God en een leven na de dood stevig verankerd in de samenleving.
De heer Hendrik Schimmel, koopman uit Weesp, ging op vijftien juni 1792 langs bij notaris Jacob van Marken voor het vastleggen van een bijzondere ‘acte van declaratie en ontslag’.[1] Het doel van zijn bezoek was namelijk het op schrift laten stellen van zijn besluit om zijn slaaf genaamd Amsterdam de vrijheid te geven. Van Marken verwoordt het als volgt:
In de jaren tachtig van de achttiende eeuw liepen de emoties tussen aanhangers van de prins van Oranje en de voorvechters van een burgerlijk bestuur hoog op. De Patriotten en Orangisten maakten elkaar het leven zuur in de strijd voor hun politieke overtuiging. Waar de Patriotten meer democratisering in het bestuur nastreefden, streden de Prinsgezinden voor een sterke stadhouderlijke macht belichaamd in de leden van het Huis van Oranje. De strijd bereikte haar hoogtepunt in juni 1787 toen de echtgenote van de verdreven stadhouder Willem V, Wilhelmina van Pruisen, op haar weg naar Den Haag door Patriotten werd aangehouden. Ze wilde de Staten van Holland bewegen haar man terug te laten keren. Gevolg van de aanhouding was de Pruisische inval in de Republiek onder leiding van Wilhelmina’s broer Frederik Willem II.
Molen De Vriendschap in Weesp was afgelopen vrijdag het decor voor de opnamen van het tv-programma Binnenstebuiten van de KRO-NCRV. Molenaar en tevens jeneverstoker Christian Pfeiffer was te gast in het programma om onder meer over het stoken van jenever te vertellen, een toepasselijke ambacht in Weesp. Een archiefstuk uit de depots van het RHC Vecht en Venen speelde een hoofdrol in het verhaal.
In het notarieel archief in Weesp dook onlangs een akte op van een huurovereenkomst.(1) Op zichzelf niet zo bijzonder, ware het niet dat de comparant in dit geval schout-bij-nacht was, een functie die je in de aktes niet iedere dag tegenkomt. De persoon in kwestie was Jan Binkes, de akte is opgemaakt in mei 1782. Binkes, geboren in Stavoren in 1712 en overleden in Weesp in 1787, was een zeeman en in de loop der jaren door de verschillende rangen opgeklommen tot schout-bij-nacht, na de admiraal en de vice-admiraal de hoogste in rang binnen de marine.(2)
Stroperij was in het Weesp van de achttiende eeuw een groot probleem, binnen de stadsmuren nota bene. De zwanen die de grachten in de stad bevolkten werden geroofd en gedood en ook hun eieren verdwenen stelselmatig waardoor de populatie in de problemen kwam met hun voortzetting. Het werd zelfs zo erg dat in mei 1768 het stadsbestuur met een bekendmaking kwam waarbij flinke straffen in het vooruitzicht werden gesteld voor hen die het de zwanen in de stad lastig maakten.
Voordat een nederzetting zich in de middeleeuwen stad mocht noemen, en de daarbij behorende privileges mocht genieten, moesten eerst officieel stadsrechten van de landsheer verkregen worden. Voor Weesp was het in 1355 zover. Op de twintigste mei van dat jaar verleende hertog Willem van Beieren, toentertijd onder andere graaf van het graafschap Holland waarvan Weesp deel uitmaakte, de stad stadsrechten. De in de oorkonde beschreven vrijheden voor de stad golden op het moment van opstellen enkel voor de omwalde stad zelf, buiten de grachten hadden de op schrift gestelde afspraken geen rechtsgeldigheid. Het charter zelf bevindt zich nog altijd in de archieven van de stad, berustend bij het RHC Vecht en Venen.
Vorige week vertelde ik in deze blog hoe de twee beambten Andries van Claverveld en Lambertus ter Beest op verzoek van schout Egbertus Geniets bij notaris Jacob van Marken een verklaring komen afleggen over het onverkwikkelijke gedrag van deurwaarder Gijsbertus Bonnet.* Deze laatste had bij een ontmoeting met de beambten de schout en de baljuw, de graaf van Gronsveld, uitgemaakt voor alles wat mooi en vooral lelijk is. Dit was echter niet de enige keer dat Bonnet verbaal over de schreef was gegaan. Zo verklaarden Van Claverveld en Ter Beest tevens dat zij Bonnet eind mei of begin juni 1765, exact wisten ze het niet meer, waren tegengekomen in herberg de Hollandse Tuin te Loosdrecht. Daarbinnen gingen de gesprekken over Jan ten Dam, de schout van ’s-Graveland en ook nu was het Gijsbertus Bonnet die het hoogste woord voerde. De twee getuigen zouden Bonnet hebben horen zeggen:
Er gaan tegenwoordig nogal eens stemmen op dat de mensen vandaag de dag allemaal zo bot en onvriendelijk zijn tegenover elkaar, ja zelfs dat asociaal gedrag steeds meer norm dan uitzondering lijkt te worden. Dat het vroeger heus niet allemaal beter was blijkt uit een voorbeeldje uit het archief uit Weesp. In een notariële akte uit 1765 wordt verslag gelegd van de uitlatingen van ene Gijsbertus Bonnet, deurwaarder in Weesp.* Deze Bonnet had zich nogal kwalijk uitgelaten over Egbertus Geniets, de toenmalige schout van Naarden. Twee beambten, Andries van Claverveld en Lambertus ter Beest, kwamen van het voorval verslag doen voor notaris Jacob van Marken Cornelisz.
Het Weesper archief 