Deze website met artikelen over het Weesper archief is verhuisd naar de reguliere website van het RHC Vecht en Venen: http://www.rhcvechtenvenen.nl. Op de blogpagina van de RHC-website zijn in het vervolg de artikelen over de geschiedenis en de archieven van Weesp te vinden. Ook de reeds verschenen artikelen kunt u hier terugvinden.
Deze website http://www.archiefweesp.wordpress.com wordt niet meer bijgehouden en zal over enige tijd verdwijnen.
Voordat in ons land de scheiding tussen kerk en staat tot stand kwam en de Verlichting en Franse Revolutie ideeën over de rol van religie in de maatschappij drastisch hadden veranderd, waren geloof in God en een leven na de dood stevig verankerd in de samenleving.
Bij weinigen zal de naam Johann Goll van Franckenstein (1722-1785) een belletje doen rinkelen. Deze achttiende-eeuwse Duitser had zijn geld verdiend als bankier en bewoonde de buitenplaats Velserbeek in Velsen. In de jaren 1740 was hij vanuit Frankfurt am Main naar Amsterdam gekomen waar hij trouwde met de Dordtse suikerraffineerdersdochter Maria Wilkens (1720-1777).[1]
Lees verder Weesp getekend door Johann Goll van Franckenstein
Enige tijd geleden schreven we hier over de hoogoplopende emoties tussen Patriotten en aanhangers van het Huis van Oranje, waarbij een Oranjeklant danig in het nauw werd gedreven. Meer dan honderd jaar later was er opnieuw sprake van een grote rel in Weesp, maar ditmaal waren Oranjegezinden de aanstichters van het onheil. Voorman van de Weesper socialisten Gerard Vader was degene die het moest ontgelden. Op Koninginnedag 1900, welk feest toentertijd plaatsvond op 31 augustus, had Vader zich de woede van oranjegezinde Weespers op de hals gehaald door te weigeren de vlag uit te hangen. Deze smet was des te schandelijker omdat juist dat jaar Wilhelmina Weesp op doorreis naar Amsterdam met een bezoekje vereerde.
De heer Hendrik Schimmel, koopman uit Weesp, ging op vijftien juni 1792 langs bij notaris Jacob van Marken voor het vastleggen van een bijzondere ‘acte van declaratie en ontslag’.[1] Het doel van zijn bezoek was namelijk het op schrift laten stellen van zijn besluit om zijn slaaf genaamd Amsterdam de vrijheid te geven. Van Marken verwoordt het als volgt:
In de jaren tachtig van de achttiende eeuw liepen de emoties tussen aanhangers van de prins van Oranje en de voorvechters van een burgerlijk bestuur hoog op. De Patriotten en Orangisten maakten elkaar het leven zuur in de strijd voor hun politieke overtuiging. Waar de Patriotten meer democratisering in het bestuur nastreefden, streden de Prinsgezinden voor een sterke stadhouderlijke macht belichaamd in de leden van het Huis van Oranje. De strijd bereikte haar hoogtepunt in juni 1787 toen de echtgenote van de verdreven stadhouder Willem V, Wilhelmina van Pruisen, op haar weg naar Den Haag door Patriotten werd aangehouden. Ze wilde de Staten van Holland bewegen haar man terug te laten keren. Gevolg van de aanhouding was de Pruisische inval in de Republiek onder leiding van Wilhelmina’s broer Frederik Willem II.
Molen De Vriendschap in Weesp was afgelopen vrijdag het decor voor de opnamen van het tv-programma Binnenstebuiten van de KRO-NCRV. Molenaar en tevens jeneverstoker Christian Pfeiffer was te gast in het programma om onder meer over het stoken van jenever te vertellen, een toepasselijke ambacht in Weesp. Een archiefstuk uit de depots van het RHC Vecht en Venen speelde een hoofdrol in het verhaal.
In het notarieel archief in Weesp dook onlangs een akte op van een huurovereenkomst.(1) Op zichzelf niet zo bijzonder, ware het niet dat de comparant in dit geval schout-bij-nacht was, een functie die je in de aktes niet iedere dag tegenkomt. De persoon in kwestie was Jan Binkes, de akte is opgemaakt in mei 1782. Binkes, geboren in Stavoren in 1712 en overleden in Weesp in 1787, was een zeeman en in de loop der jaren door de verschillende rangen opgeklommen tot schout-bij-nacht, na de admiraal en de vice-admiraal de hoogste in rang binnen de marine.(2)
In de jaren tachtig van de zestiende eeuw begon men ook in Weesp de financiële last van de oorlog steeds zwaarder te voelen. Accijnzen op tal van producten werden verhoogd of nieuw ingevoerd, zoals op gerst, bier, brandewijn, rogge, bonen, haver, boekweit, vee, boter, kaas, hop, smeer, spek, wol en hennep. In februari 1584 waarschuwde Willem van Oranje de Staten van Holland, Zeeland en Utrecht dat er nu toch echt snel geld op tafel moest komen om het krijgsvolk op de Veluwe te betalen, anders zouden de soldaten het misschien zelf komen halen. De Staten zegden 125.000 gulden toe. In Weesp zag men het gevaar van muiterij in en het aandeel van de stad in de beloofde som, 122 ponden, werd al in maart betaald. Ook later dat jaar werd nog tweemaal een bijdrage aan de oorlogskas gevraagd, en beide keren werd door Weesp snel betaald. Tussen 1585 en 1586 kreeg Weesp bovendien drie keer te maken met ingekwartierde troepen. Volgens de afspraken van 1577 konden de kosten hiervan afgewenteld worden op de Staten van Holland en Zeeland.
Voor Weesp begon de Nederlandse Opstand vrij laat, pas in 1577 sloot men zich aan bij de Republiek. Deze late overgang, iets later dan Muiden, wordt nogal eens geweten aan de invloed van Amsterdam op de kleine buurplaatsjes. In het geval van Weesp is echter waarschijnlijker, temeer alsnog ruim een jaar vóór Amsterdam de zijde van de opstand werd gekozen, dat de talrijke rooms-katholieken in de stad en in het stadsbestuur en de afwezigheid van protestantse scherpslijpers een vroege afkeer van het Habsburgse gezag in de weg stonden. Tijdens het beleg van Haarlem in 1573 werd in Weesp een Habsburgs garnizoen gelegerd, na de mislukte poging van de geuzen om de Diemerdijk te bezetten om zo de aanvoerlijnen van het Spaanse leger af te snijden. Nadat Amsterdam de controle over het Diemermeer en de vaart vandaar naar de Vecht had verkregen, bleek dit een vruchteloze zaak voor de opstandelingen. Door de komst van het garnizoen in Weesp stegen de prijzen van levensmiddelen naar ongekende hoogte.
Het Weesper archief 